Fjallhalla adventurers er lítið fjölskyldufyrirtæki staðsett í Reykholti í Biskupstungum og er rekið af Erlu Þórdísi Traustadóttur og eiginmanni hennar Ívari Sæland. Þau Erla Þórdís og Ívar segjast elska jafn mikið og viðskiptavinir sínir að ganga fjöll og vilja í göngum sínum leiðbeina fólki hvernig á að verða sjálfbjarga á fjöllum. Þau vilja gefa fólki það góða ráð að njóta útivistar sem þau telji sérstaklega mikilvægt núna, ekki bara í kóvid ástandinu heldur einnig í skammdeginu.

“Við elskum jafn mikið að ganga á fjöll og viðskiptavinirnir okkar og má því segja að upplifunin verði extra ánægjuleg þegar gengið er á fjöll með okkur. Við viljum í leiðinni gefa ráð og kenna viðskiptavinum okkar að verða sjálfbjarga á fjöllum eða allavega hafa sjálfstraustið í að fara sjálf í æfingarferðir á minni fjöll og fell. Í stuttu máli erum við að reyna að að fá sem flesta til að njóta útiverunnar, það skiptir sérstaklega miklu máli núna í covid ástandinu og myrkrinu að læra að njóta þess sem útivera býður uppá. Við erum að fá til okkar marga sem eru að stíga sín fyrstu skref í útivist og er gaman að geta hjálpað, ráðlagt og séð fólk blómstra í náttúrunni! Þá er markmiði okkar náð.”

Erla Þórdís og Ívar hafa bæði alltaf haft mikinn áhuga á útivist og kynntumst fyrir um 4 árum síðan einmitt í skipulagðri göngu. “Við vorum einmitt bæði búin að “bíða” eftir að kynnast makanum okkar í einhverri ferð eða þannig. En það sem kom mér mest á óvart þegar ég var yngri og tók þátt í göngum var það að ég var alveg lang yngst, segir Erla Þórdís. Og ég velti því fyrir mér af hverju minn aldur hefði ekki áhuga á skipulagðri útivist? En það má eiginlega segja að kóvid ástandið hafi breytt þessu. Núna hefur fólk ákveðið að prófa þessa hreyfingu, sérstaklega þegar það hefur hvorki komist í sund né líkamsrækt, þá hafa fleiri lært að elska að klífa fjöll eða þvíumlíkt og það gleður okkur!”

Erla Þórdís & Ívar með frumburðin sinn sem fæddist í september.

Áhugi Erlu Þórdísar á fjallgöngum vaknaði mjög snemma.

“Ég tók að mér starf “fjallasnígils” hjá Háskóla Íslands í tvö ár. Þar skipulagði ég og framkvæmdi ævintýraferðir fyrir skiptinema og íslendinga. Oftar en ekki seldust þessar ferðir upp samstundis og voru það oftast erlendu skiptinemarnir sem voru áhugasamastir. Á þessum tíma stundaði ég nám í ferðamálafræði en sinnti þessum útivistarklúbbi nánast meira en náminu”, segir Erla Þórdís og hlær. “Það má segja að ég hafi fundið mér áhugamál og vinnu sem hentaði mér mjög vel. Um það leyti sem ég útskrifaðist þá ákvað ég að stofna fyrirtækið Fjallhalla adventures sem gekk út á það sama og útivistarklúbburinn í háskólanum.”

“Það er eitthvað við það að ná að komast uppá topp, sjá yfir og líða stórkostlega. Þessi tilfinning situr eftir og fylgir þér jafnvel í nokkra daga. Það að ganga á fjöll reynir á svo mörg skilningsvit og vöðva í líkamanum sem maður vissi ekki einu sinni að væru til.”

Erlu Þórdísi finnst erfitt að bera saman útivist og líkamsrækt innandyra. “Best er að gera bæði, segir hún, því erfitt getur verið að finna sér tíma í að ganga á fjöll í íslenska skammdeginu og veðrinu sem þessum árstíma fylgir. En ég hvet alla til að drífa sig út um leið og veður og vindar leyfa, því fylgir ekki eftirsjá” segir Erla sannfærandi.

Erla Þórdís og Ívar reka eina fyrirtækið sem býður uppá göngur, norðurljósatúra og dagsferðir í Reykholti og nágrenni og hafa því í nægu að snúast þessa dagana ásamt því að sinna frumburði sínum sem fæddist í september. “Við þekkjum vel til fjallanna þar sem við göngum oft uppá þau í okkar frítíma. Við þekkjum vel aðkomuna og bestu leiðirnar uppá fjöllin og erum í góðu samstarfi við bændur og landeigendur svæða hér í kring. Við ætluðum að keyra í gang vetrarmámskeið í byrjun desember, en vegna fjöldatakmarkanna gekk það því miður ekki upp. En námskeiðinu hefur verið frestað fram í janúar. Það námskeið er hugsað fyrir byrjendur í fjallgöngum, sem á við um meirihluta Íslendinga um þessar mundir. En svo verðum við einnig með áhugaverðar göngur í vor, til að mynda að “litla Grænahrygg” á Reykjanesi, jöklaferðir og svo verður leikurinn endurtekin næsta sumar með Grænahrygg og Kerlingafjöll en þær göngur nutu gríðarlegra vinsælda síðast liðið sumar!”

Erla Þórdís segir að hingað til hafi hennar viðskiptavinir nær eingöngu verið erlendir ferðamenn, en það hafi breyst í sumar þegar þau fóru að bjóða uppá dagsferðir í Kerlingafjöll og Grænahrygg. „Ég mundi segja að konur milli 25-60 ára séu aðallega að sækjast í ferðir hjá mér og vonandi mun næsta sumar verða jafn skemmtilegt og í fyrra því þá kemst ég með” segir Erla Þórdís og hlær.

“Ég átti sem sagt mitt fyrsta barn núna 11.september og hefði mig aldrei órað fyrir því að ég yrði jafn upptekin og ég var síðast liðið sumar og eins núna í vetur, en ég gæti ekki verið ánægðari! Ég gat meira að segja ekki slitið mig frá tölvunni á fæðingardeildinni því það þurfti að skipuleggja og svara tölvupósti frá viðskiptavinum fyrir planaðar ferðir, segir Erla Þórdís hlæjandi. “Ég hef náð að smala saman mjög góðum hópi af leiðsögumönnum og starfsfólki á skrifstofu sem hefur verið mér ómetanlegt þegar hausinn hefur ekki alveg verið á réttum stað” segir Erla Þórdís að lokum.

Vefsíða: www.fjallhalla.com

Sabína Steinunn er með meistara gráðu í íþrótta- og heilsufræðum með áherslu á hreyfifærni barna. Frá því að hún hóf nám í íþróttafræðum 1999 hefur viðfangsefnið börn og hreyfifærni átt hug hennar allan. “Vorið 2002 lauk ég B.c. gráðu í íþróttafræðum og um haustið flutti ég til Óslóar og hóf nám í hreyfingu barn og barna með ólíkar þarfir. Takið eftir ég segi ólíkar þarfir af því að orðið sérþarfir fer í raun í taugarnar á mér – því við erum öll með þarfir, það er hins vegar hlutverk okkar fullorðinna að mæta þörfum allra barna og aðlaga umhverfið að þeirra þörfum.”

Í Ósló fór stór hluti af náminu mínu fram úti í náttúrunni og það skipti ekki máli hvernig veðrið var út var farið og jafnvel heilan skóladag úti í skógi. Námið í Ósló var gríðarlega mikil reynsla og opnaði augun mín enn frekar fyrir því hve mikil áhrif náttúran hefur á líf og vellíðan okkar. Það að fá jákvætt hreyfiuppeldi eykur líkurnar á því að barn viðhaldi slíkum lífsmáta út lífið. Sjálf fékk ég mikla náttúru í æsku og gaman að segja frá því að margar hugmyndir í bókinni Útivera eru komnar frá mömmu. Hlutir sem mamma var að finna upp á fyrir mig sem barn og leyfa mér að njóta. Ég er fædd og uppalin á Laugarvatni þar sem náttúran er allt í kringum fólk. Fjall, vatn, skógur, lækir og fegurðin út um allt. Vissulega hlutdræg en samt, gnægð af öllu fyrir náttúrubarnið mætti segja hlaðborð jákvæðra áreita á skynþroska barns.

Ég hef óbilandi trú á náttúrunni, hef alla tíð haft, og sérstaklega á hreyfifærni og skynþroska barna. Í raun hefur náttúran áhrif á alla þroska þætti barna og styrkir heilsu þeirra á allan máta. Bæði líkamlega, andlega og félagslega. Rannsóknir hafa sýnt að barn sem lærir og leikur reglulega í náttúrunni er með sterkara ónæmiskerfi, þau sofa betur, búa við betra hreysti, eru með betri liðleika, samhæfingu, styrk, betri félagsfærni, betri sjálfsmynd og fleira og fleira. Eins reyni ég að nýta tilbúin leikföng sem minnst, það verður auðvitað aldrei hjá því komist en þá er um að gera að taka pínu tvist á hlutina og til dæmis fara með hefðbundin inni leikföng út í náttúruna. Hver segir að það megi ekki bjóða bangsa með í gönguferð eða taka lego kubba með út í snjó. Tilkostnaður við hverja hugmynd í bókinni Útivera er til dæmis lítill sem enginn og það er hluti af minni hugmyndafræði. Nýta náttúruna í leik og þar sem til fellur. Fyrsta skrefið er að vera þátttakandi í leik barna og reyna að sjá heiminn með þeirra augum.

Ég var búin að ganga með hugmyndina að Útiveru í nokkur ár þegar ég lét slag standa. Árið 2010 kom út fyrsta bókin mín Færni til framtíðar sem er handbók um örvun hreyfifærni barna úti í nánasta umhverfi og sú þriðja 2016 en það er leikjabók Leikgleði  sem ég skrifaði fyrir Menntamálastofnun.  Færni til framtíðar og Leikgleði eru byggðar upp með sömu hugmyndafræði og Útivera, þ.e. náttúran er í forgrunni og skiptir ekki máli hvort þú búir á Þórshöfn á Langanesi, Reykjavík eða London allir geta nýtt sér bækurnar. Gaman að segja frá því að fyrsta bókin mín hefur verið þýdd á norsku og notuð í leikskólum í Noregi.

Frá 2002 hef ég haldið hundruð fyrirlestra og flesta jú meðal starfsfólk leikskóla og eða foreldra leikskólabarna. Ég hleraði raddir vel á þessum fyrirlestrum og samtalið við fólkið tryggði enn frekar trú mína á efninu. Fólki vantaði hugmyndir að gæðastundum, eða hugmyndir til að fjölga gæðastundum með börnum í náttúrunni. Á vissu aldursskeiði eru börn mjög móttækileg fyrir ímyndunar- og hlutverkaleik, þau eru sífellt í leit að nýjum upplifunum og þau þyrstir í ævintýri. Börn eru sköpuð til að hreyfa sig og þau setja sig oftar en ekki í stellingar sem litlir vinnumenn sem hafa endalausa orku til að njóta þess sem verður á vegi þeirra. Leikur er í forgrunni og það er hlutverk okkar fullorðinn að skapa ólík tækifæri, gefa svigrúm fyrir mismundandi umhverfi og síðast en ekki síst tíma. Tími er auðlind sem er ákaflega dýrmæt og tími sem við verjum með börnunum okkar í gæðastundir getur haft varanleg áhrif á líf þeirra til æviloka. Við sköpum okkur lífsstíl sem eykur líkurnar á því að barnið velji það sama og svo koll af kolli fyrir næstu kynslóðir.

Ég tala um að verja tíma, ég á mjög erfitt með það þegar ég sé fólk tala um að eyða tíma með börnunum sínum eða fjölskyldu. Fyrir mér eyðum við tíma í vitleysu en við verjum honum í góða hluti og sáum fræjum. Útivera hefur að geyma 52 hugmyndir af gæðastundum fyrir fjölskylduna. Hugmyndir sem er auðvelt að tileinka sér og notendur geta verið fullvissir um það að þær hafa allir jákvæð áhrif á alla þroska þætti barna. Ég vildi skrifa notendavæna bók, bók sem er á mannamáli en ekki akademíska bók með flóknu fræðimáli.

Nú erum við að detta inn í mesta skammdegið en hver árstíð hefur sinn sjarma og býður upp á misjafnar upplifanir fyrir skynfærin okkar. Skammdegið hefur jákvæð áhrif til dæmis á sjónskyn barna og það er gaman að ögra því í þessum aðstæðum. Það er tilvalið að fara í gönguferðir til dæmis með vasaljós, höfuðljós eða jafnvel kerti í krukku. Ég hvet fólk til að taka smá tvist á daglegar venjur og þora að fara út fyrir rammann á hefðbundnum seinni part í lífinu. Fara með bækur út í náttúruna og lesa sögu fyrir svefninn, það má alveg vera í náttfötum undir skíðagallanum koma svo heim og fá heitan kakóbolla fyrir svefninn. Leyfa þeim sem eru komin í skóla að taka lestrarbókina með út og klára heimalesturinn. Útbúa lítil snjóhús fyrir kertið og borða kvöldmatinn jafnvel úti í garði eða næsta lundi. Með svona einföldum hugmyndum fjölgar fólk gæðastundum fjölskyldunnar, nær að kúpla sig frá amstri dagsins og núvitund er hvergi betri en úti í náttúrunni. Að sjálfsögðu takmörkum við tíma í snjall tækjum og jafnvel skiljum þau eftir heima.

Fyrsta skrefið er að fara út og njóta – þetta er ekki spurning ferðalagið eða áfangastaðinn heldur – ferðafélagana!